Τρίτη 9 Δεκεμβρίου 2014

ΠΑΥΛΟΣ ΓΕΡΟΥΛΑΝΟΣ: ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ «ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΥΦΕΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΥΠΟ ΚΡΙΣΗ»


Δύο πράγματα μας συνδέουν με τον Ηρακλή:

Πρώτον, μια παλιά φιλία.

Ηρακλή, σε ευχαριστώ για την τιμή να παρουσιάσω το βιβλίο σου.

Δεύτερον, μια φράση που ακούμε και οι δύο από τότε που ασχοληθήκαμε με τα κοινά:

«Πως είναι δυνατόν ένας άνθρωπος της αγοράς να είναι σοσιαλιστής;»

Πως γίνεται ένας επιχειρηματίας, επενδυτής, εργοδότης, που αξιοποιεί ότι καλύτερο έχει να δώσει η αγορά, να πιστεύει στην επιβολή κανόνων που την περιορίζουν;

Τα τελευταία χρόνια, η ανεξέλεγκτη διακίνηση κεφαλαίου δεν έδειξε μόνο την απάνθρωπη σκληράδα της αλλά και την τάσης της να στρεβλώνει την λειτουργία της ελεύθερης αγοράς. Της αγοράς δηλαδή που θα έπρεπε να υπηρετεί.

Το βιβλίο του Ηρακλή εξηγεί γιατί συμβαίνει αυτό και πως η χώρα μας βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα. Εξηγεί πως φτάσαμε από την κατάργηση του Bretton Woods στην χρεοκοπία της Lehman και από εκεί στην δική μας χρεοκοπία. Εξηγεί τον ρόλο της Ευρώπης και την αδυναμία των θεσμών της να χειριστούν την κρίση. Και εξηγεί τους λόγους για τους οποίους η Ελληνική κοινωνία βρέθηκε απροετοίμαστη την κρίσιμη ώρα.

Άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα βάζει την απουσία σχεδίου και την ανεπάρκεια ελέγχων της αγοράς στο επίκεντρο και της δικής μας κρίσης. Τις συνδέει με το πρόβλημα της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας και εξηγεί γιατί χωρίς σχέδιο και ελέγχους το σκηνικό της κρίσης είναι καταδικασμένο να επαναλαμβάνεται.

Έτσι, προσφέρει μια οπτική διαφορετική από τις αναλύσεις που ακούμε συνήθως: διαφοροποιείται και από εκείνους που πιστεύουν ότι πρέπει να σκύψουμε το κεφάλι στις αγορές και από εκείνους που διατείνονται ότι μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτές.

Μέσα στο βιβλίο, θα διαβάσετε όρους όπως «κράτος συντονιστής» και «κράτος εγγυητής του κοινωνικού συμβολαίου». Θα διαβάστε για «δημοκρατία της αγοράς» και «φορολογική ηθική». Και θα διαβάσετε για «χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης».

Οι όροι αυτοί συνθέτουν μια συγκεκριμένη άποψη για το κράτος, για την διακυβέρνησή του και την λειτουργία της κοινωνίας μέσα σε αυτό.

Περιγράφουν ένα κράτος, με αυξημένη αίσθηση της αξίας του πολίτη. Που του ανοίγει δρόμους δημιουργίας. Που σχεδιάζει την ανάπτυξή του, θέτει κανόνες λειτουργίας της αγοράς και εξασφαλίζει σε όλους πρόσβαση στους πόρους της δημιουργίας. Περιγράφει μια κοινωνία με ισχυρή και παραγωγική μεσαία τάξη, προστασία του εργαζόμενου και στήριξη του αδύναμου.

Με λίγα λόγια, περιγράφει τι θα έπρεπε να εξασφαλίζει σε ένα κράτος μια σοσιαλιστική διακυβέρνηση.

Θα σταθώ όμως σε ένα χαρακτηριστικό του βιβλίου που βρήκα ιδιαίτερα ενδιαφέρον, διότι σε πρώτη ανάγνωση μοιάζει αντιφατικό με το κεντρικό του σκεπτικό.

Παρόλο που το βιβλίο είναι γραμμένο από έναν μαχόμενο πολιτικό που πιστεύει στον ρόλο ενός «κράτους συντονιστή» και άρα σε μια παρεμβατική πολιτική ηγεσία, διακατέχεται από μια ισχυρή δόση καχυποψίας για τους πολιτικούς.

Αντανακλά την αίσθηση που έχει αναπτύξει ο Έλληνας πολίτης ότι οι πολιτικοί μας, σε όλο τους το φάσμα του πολιτικού συστήματος, έχουν βαλθεί να λύσουν το λάθος πρόβλημα.

Και αυτή είναι η πραγματικότητα.

Ας κάνουμε μια υπόθεση: αν ο Σαμαράς έβρισκε 20 δις στα σεντούκια του Έλληνα φορολογούμενου, ή αν ο Τσίπρας έπειθε τους εταίρους μας να μας χαρίσουν 20 δις, πόσο χρόνο θα έπαιρνε στην Ελλάδα να ξαναφτάσει εδώ που είμαστε σήμερα;

Όχι παραπάνω από μια τριετία.

Οι περισσότεροι πολίτες αντιλαμβάνονται ή διαισθάνονται ότι η αποπληρωμή του χρέους δεν οδηγεί αυτόματα στην ανάπτυξη και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Αντιλαμβάνονται ή διαισθάνονται ότι η λύση στο πρόβλημα της Ελλάδας δεν θα έρθει από έξω και ότι «οι έξω», μπορεί να καίγονται για να σώσουν κάποια χρήματά τους, αλλά δεν καίγονται για να σταθεί ο Έλληνας στα πόδια του.

Και έτσι, όσο η πολιτική συζήτηση επικεντρώνεται γύρω από το μνημόνιο η πολιτική ηγεσία, είτε κυβερνάει είτε αντιπολιτεύεται, θα παραμένει απαξιωμένη.

Γιατί;

Διότι δεν δίνει λύσεις σε ότι αποθαρρύνει τον Έλληνα να δημιουργεί. Και έτσι παραμένει σβηστή η μόνη πραγματική μηχανή ανάπτυξης, παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας που έχουμε.

Πως μπορεί να πιστεύει κανείς σε μια παρεμβατική πολιτική ηγεσία σε μια χώρα που σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος ασχολείται με το λάθος πρόβλημα;

Ή, για να το θέσω διαφορετικά: «Τι μπορεί να κάνει η πολιτική ηγεσία ώστε και να οδηγήσει την χώρα σε ανάπτυξη και να κερδίσει την χαμένη της αξιοπιστία;»

Η απάντηση, όσο εύκολο είναι να εκφραστεί τόσο δύσκολο είναι να γίνει πράξη από το σημερινό πολιτικό σύστημα. Διότι για να απελευθερωθούν οι δημιουργικές δυνάμεις της χώρας χρειάζονται δύο πράγματα: σχέδιο και θεσμοί.

Χρειάζεται πρωτίστως ένα Ελληνικό σχέδιο που σέβεται την ταυτότητα και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας.

Παρόλο που ένα τέτοιο σχέδιο δεν έχει παρουσιαστεί από κανένα κόμμα θεωρώ ότι σε κάποιο βαθμό μπορούν να το κάνουν αν θελήσουν.

Αυτό για το οποίο γνωρίζω ότι αδυνατούν είναι να χτίσουν θεσμούς που λειτουργούν. Θεσμούς που εγγυώνται τους κανόνες λειτουργίας της κοινωνίας μας και της αγοράς.

Κανένα σχέδιο, όσο καλό και να είναι, από όποιο κόμμα και αν παρουσιαστεί δεν μπορεί να εφαρμοστεί όσο οι θεσμοί δεν λειτουργούν. Και αυτό είναι ένα πρόβλημα για το οποίο λίγοι πολιτικοί θέλουν να κάνουν κάτι.

Διότι η ενδυνάμωση των θεσμών αφαιρεί εξουσίες από την κεντρική πολιτική ηγεσία και εξασφαλίζει ότι οι πολιτικές της παρεμβάσεις αφορούν το σύνολο της κοινωνία και όχι μικρά ή μεγάλα συμφέροντα, κάποιες μικρές ή μεγάλες συντεχνίες.

Πάρτε για παράδειγμα το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.

Οι περισσότεροι γνωρίζουμε το ΚΑΣ ως θεσμό που καθυστερεί τις επενδύσεις μας διότι ελέγχει αν η επένδυσή κακοποιεί τα μνημεία μας.

Τι μας ενοχλεί με το ΚΑΣ; Ότι προστατεύει τα αρχαία μας; Προφανώς όχι.

Όσο και αν σιχτιρίζουμε, ό,τι αξιόλογο έχει σωθεί στην Ελλάδα το χρωστάμε σε αυτό.

Αυτό που μας ενοχλεί είναι ότι καθυστερεί να μας απαντήσει.

Παρέλαβα το ΚΑΣ με 1.000 υποθέσεις σε εκκρεμότητα και μέσο χρόνο απάντησης στον πολίτη έξη μήνες.

Παρέδωσα το ΚΑΣ με 0 υποθέσεις σε εκκρεμότητα και μέσο χρόνο απάντησης στον πολίτη μια εβδομάδα.

Πως; Απλά, βγάλαμε το γραφείο υπουργού από τα πόδια του. Δώσαμε την δυνατότητα στο ΚΑΣ να κάνει την δουλειά του χωρίς να παρεμβαίνουμε.

Γιατί παρεμβαίνει ο Υπουργούς στο ΚΑΣ;

Συχνά, καλόπιστα ο Υπουργός νοιάζεται για την ανάπτυξη. Άλλες φορές, θέλει να κρατήσει το πολιτικό κεφάλαιο που απορρέει από υποθέσεις. Και κάθε τόσο κάποιος Υπουργός θέλει να αξιοποιήσει αυτήν την εξουσία για προσωπικό του κέρδος.

Κάθε όμως παρέμβαση οδηγεί στο ίδιο αποτέλεσμα. Την καθυστέρηση της απόφασης και την απαξίωση του θεσμού.

Το ίδιο συμβαίνει στην δικαιοσύνη, στα Πανεπιστήμια, στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, στο ΕΣΡ. Μην πάτε μακριά: στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Η κεντρική πολιτική ηγεσία στην Ελλάδα δεν θέλει να μεταφέρει ούτε ευθύνες ούτε εξουσία και αυτό κρατάει τις δημιουργικές δυνάμεις του τόπου παγιδευμένες και εξαρτημένες.

Σε πιο ώριμες δημοκρατίες η πολιτική ηγεσία και οι θεσμοί βρίσκονται σε μια γόνιμη αντιπαράθεση.

Οι πολιτικοί προσπαθούν να δημιουργήσουν αξία.

Οι θεσμοί προστατεύουν αξίες.

Οι πολιτικοί θέλουν να οδηγήσουν την χώρα σε ανάπτυξη.

Οι θεσμοί προσπαθούν να υπερασπιστούν τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, να διασφαλίσουν την σωστή λειτουργία της κοινωνίας και την ίση πρόσβαση των πολιτών στους πόρους της δημιουργίας.

Όσο σέβονται ο ένας τον άλλον οι πολίτες αισθάνονται ασφάλεια να πάρουν ρίσκο και να δημιουργήσουν.

Η ανάπτυξη οδηγείται μέσα από την προστασία των πλεονεκτημάτων της χώρας.

Αποκτάει διάρκεια και προοπτική.

Κυρίως, αποκτάει ταυτότητα.

Στην Ελλάδα όμως που η κεντρική πολιτική ηγεσία έχει επιβληθεί στους θεσμούς, η ανάπτυξη και είναι προνόμιο των λίγων (εκείνων που έχουν πρόσβαση στην κεντρική εξουσία) και ξένη με τον χαρακτήρα της κοινωνίας.

Γι’ αυτό ο πλούτος που δημιουργήσαμε τα τελευταία χρόνια δεν έχει καμία σχέση με τον πλούτο που έχει να προσφέρει η χώρα μας. Η κατάρρευσή της ανάπτυξης ήρθε διότι δεν μπορέσαμε να την υποστηρίξουμε. Και σήμερα ο Έλληνας δημιουργός παραμένει στο περιθώριο φοβισμένος και ανήμπορος.

Αν θέλουμε να δημιουργήσουμε πλούτο που συνάδει με τον χαρακτήρα της πατρίδας μας και προστατεύει τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα πρέπει η πολιτική ηγεσία να μεταφέρει ευθύνες και εξουσίες σε θεσμούς που θα διασφαλίσουν τους κανόνες λειτουργίας της κοινωνίας και της αγοράς. Και να δώσει στους πολίτες τα εργαλεία να γίνουν ελεγκτές αυτών των εξουσιών.

Αυτό όμως θέλει πολιτική βούληση και θάρρος, δυο χαρακτηριστικά που οι Έλληνες πολίτες δεν αναγνωρίζουν ούτε στην κυβέρνηση ούτε στην αντιπολίτευση.

Άρα η ευθύνη έρχεται πάλι πάνω μας. Διότι πρέπει να γίνουμε ξεκάθαροι τι ζητούμε από τους πολιτικούς μας.

Για να αλλάξουν τα πράγματα πρέπει να σταματήσουμε να εμπιστευόμαστε πολιτικούς που μας λένε ότι θα μας λύσουν το πρόβλημα. Διότι αυτοί είναι οι πολιτικοί που θέλουν να κρατούν την εξουσία πάνω τους και εμάς εξαρτημένους από αυτούς.

Η λύση θα προκύψει μόνο όταν πιστέψουμε, πρώτα εμείς και μετά οι πολιτικοί μας, ότι βρίσκεται μέσα στην Ελληνική κοινωνία και ότι δεν θα έρθει από έξω.

Όταν πιστέψουμε ότι οι δυνάμεις της χώρας αρκούν για να βγούμε από την κρίση και να κάνουμε πολλά ακόμη.

Αρκεί να απελευθερωθούν από την κεντρική ηγεσία που θέλει να ελέγχει τα πάντα.

Και να μπουν κανόνες που σεβόμαστε όλοι.

Και αυτό θα γίνει μόνο όταν μάθουμε να το ζητούμε.

Διαβάστε το βιβλίο του Ηρακλή. Είναι μια εξαιρετική προσπάθεια να αρχίσουμε να ζητούμε από τους πολιτικούς να μας δώσουν αυτό που αξίζει η χώρα.

Δεν υπάρχουν σχόλια: