Η «ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ»

Σήμερα, σε μια εποχή «επαγγελματιών», οι πιθανότητες ενός ερασιτέχνη επιστήμονα να επιτύχει κάτι σημαντικό έχουν αναμφίβολα περιοριστεί κατά πολύ- ωστόσο, δεν έχουν εξαφανιστεί.Ο λόγος δεν είναι άλλος από το Ίντερνετ, το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους «κανονικούς» επιστήμονες να κάνουν τις έρευνές τους διαθέσιμες στους πάντες- και ως εκ τούτου, είναι πολλοί αυτοί που επωφελούνται από αυτό, ειδικά στην αστρονομία, μία επιστήμη με μακρά παράδοση συνεισφοράς των ερασιτεχνών. Ερασιτέχνες αστρονόμοι έχουν βοηθήσει ήδη στην καταγραφή γαλαξιών που εντοπίστηκαν από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, ενώ άλλοι αναζητούν ενδιαφέροντες αστεροειδείς και ηλιακές θύελλες.
Το πιο πρόσφατο μεγάλο πρόγραμμα στο οποίο εμπλέκονται ερασιτέχνες αστρονόμοι έχει όνομα που παραπέμπει σε ταινία, βιβλίο ή παιχνίδι επιστημονικής φαντασίας: Planet Hunters (Κυνηγοί Πλανητών). Ουσιαστικά πρόκειται για την αναζήτηση πλανητών πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, οι οποίοι βρίσκονται σε τροχιά γύρω από μακρινά άστρα.
Το πρόγραμμα αποτελεί «καρπό» πρωτοβουλίας των πανεπιστημίων της Οξφόρδης και του Γέιλ, και δίνει στους 40.000 συμμετέχοντες πρόσβαση στα δεδομένα που συγκεντρώνει το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler, που είναι ταγμένο στην αναζήτηση πλανητών. Στις 26 Σεπτεμβρίου, οι «Κυνηγοί» ανακοίνωσαν, μέσω δημοσίευσης στην online βάση δεδομένων arXiv, ότι εντόπισαν δύο εξωπλανήτες: ενός γίγαντα αερίων, στα πρότυπα του Δία, και ενός μικρότερου βραχώδους πλανήτη με διάμετρο διπλάσια της Γης.
Το Kepler λειτουργεί καταγράφοντας αλλαγές στη φωτεινότητα των άστρων που βρίσκονται στο πεδίο παρατήρησής του. Αν και τις περισσότερες φορές αυτές

αποτελούν φυσιολογικές διακυμάνσεις, μία αρκετά απότομη και τακτική αλλαγή μπορεί ενδεχομένως να σημαίνει ότι περνά από μπροστά ένας πλανήτης. Τα δεδομένα αυτά στέλνονται σε υπολογιστές στη Γη, μετατρέπονται σε γραφικές παραστάσεις και στέλνονται στους Planet Hunters, δουλειά των οποίων είναι να σημειώσουν ο,τιδήποτε ασυνήθιστο. Αν ένα άστρο επισημανθεί από πολλά άτομα, τότε ακολουθεί περαιτέρω εξέταση, στην οποία συμμετέχουν και επίγεια και τηλεσκόπια.
Το πλεονέκτημα των ανθρώπων - παρατηρητών σε σχέση με τους υπολογιστές είναι η κρίση: εκεί που κάτι μπορεί να «ξεφύγει» από τον αλγόριθμο ανίχνευσης ενός υπολογιστή, ένας άνθρωπος μπορεί να το αντιληφθεί. Κάποια άστρα έχουν εξαιρετικά ευμετάβλητη φωτεινότητα, η οποία μπορεί να μπερδεύει τους υπολογιστές, αλλά όχι και τόσο τους ανθρώπους. Επίσης, τα δεδομένα που προκύπτουν από τους «Κυνηγούς» βοηθούν στη βελτίωση των ίδιων των αλγορίθμων.
Οι Planet Hunters προήλθαν από το Galaxy Zoo, το οποίο είχε «στηθεί» το 2007 για να βοηθήσει στη μελέτη των γαλαξιών που εντόπιζε το Hubble. Αποτέλεσμα της επιτυχίας του Galaxy Zoo ήταν το Zooniverse: ένα ολόκληρο δίκτυο επιστημονικών προγραμμάτων που αξιοποιούν την προσφορά των ερασιτεχνών.
www.kathimerini.gr με πληροφορίες από Economist