«Ό, τι κι αν κάνουν θα νικήσουμε – ο κόσμος μας ανήκει.
Το μέλλον είναι μες στην τσέπη μας σαν το κλειδί του σπιτιού μας».
ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ
«ΣΥΓΧΩΡΑ ΜΕ, ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ».
Ἤξερες νὰ δίνεσαι ἀγάπη μου...Δινόσουνα ὁλάκερη
καὶ δὲν κράταγες γιὰ τὸν ἑαυτό σου
παρὰ μόνο τὴν ἔγνοια
ἂν ὁλάκερη ἔχεις δοθεῖ...
Ὅλα μπορούσανε νὰ γίνουνε
στὸν κόσμο ἀγάπη μου
τότε πού μου χαμογελοῦσες...
Γιατί πρὶν μπεῖς ἀκόμα στὴ ζωή μου
εἶχες πολὺ ζήσει μέσα στὰ ὄνειρά μου
ἀγαπημένη μου..
Μὰ καὶ τί νὰ πεῖ κανείς...
Ὅταν ὁ κόσμος εἶναι τόσο φωτεινὸς
καὶ τὰ μάτια σου τόσο μεγάλα...
Στὴν πιὸ μικρὴ στιγμὴ μαζί σου
ἔζησα ὅλη τη ζωή...
Θὰ ξαναβρεθοῦμε μία μέρα
καὶ τότε ὅλα τὰ βράδια
κι ὅλα τὰ τραγούδια θάναι δικά μας...
Θάθελα νὰ φωνάξω τ'ὀνομά σου,ἀγάπη,
μ' ὅλη μου τὴ δύναμη...
Νὰ τὸ φωνάξω τόσο δυνατὰ
ποῦ νὰ μὴν ξανακοιμηθεῖ κανένα ὄνειρο στὸν κόσμο,
καμιὰ ἐλπίδα νὰ μὴ πεθάνει...
Θέ μου πόσο ἦταν ὄμορφη
σὰν ἕνα φωτισμένο δέντρο
μία παλιὰ νύχτα τῶν Χριστουγέννων
Συχώρα μέ, ἀγάπη μου,
ποῦ ζοῦσα πρὶν νὰ σὲ γνωρίσω...
Μισῶ τὰ μάτια μου,
ποῦ πιὰ δὲν καθρεφτίζουν τὸ χαμόγελό σου...
Θὰ σ' ἀκούω σὰν τὸν τυφλὸ ποὺ κλαίει,
ἀκούγοντας μακριὰ τὴ βουὴ μίας μεγάλης γιορτῆς
σ' ἀναζητάω σὰν τὸν τυφλό,
ποῦ ψάχνει νὰ βρεῖ τὸ πόμολο τῆς πόρτας
σ'ἕνα σπίτι που' πιάσε φωτιά,
ἅ, γιὰ νὰ γεννηθεῖς ἐσὺ
κι ἐγὼ γιὰ νὰ σὲ συναντήσω
γὶ αὐτὸ ἔγινε ὁ κόσμος...
Κι ἐσύ, ἀγαπημένη, ὅταν μὲ διώχνεις,
κλείνεις ἔξω ἀπ' τὴν πόρτα σου
ἕναν ὁλάκερο πικραμένο κόσμο...
Κι ὅταν δὲν πεθαίνει ὁ ἕνας γιὰ τὸν ἄλλον,
εἴμαστε κιόλας νεκροί...
Ἂν βροῦν ἕναν ἄνθρωπο νεκρὸ
ἔξω ἀπ' τὴν πόρτα σου,
ἐσὺ θὰ ξέρεις,
πῶς πέθανε σφαγμένος
ἀπ' τὰ μαχαίρια τοῦ φιλιοῦ,
ποῦ ὀνειρευότανε γιὰ σένα...
Ποδοπάτησε μέ,
νὰ ἔχω τουλάχιστον τὴν εὐτυχία
νὰ μ'ἀγγίζεις...
ΤΑΣΟΣ ΛΕΙΒΑΔΙΤΗΣ: Ο ποιητής της πιο όμορφης ουτοπίας
Πως “γνώρισα” τον Ποιητή
Η πρώτη μου επαφή με την ποίση του Τάσου Λειβαδίτη, έγινε, άν θυμάμαι καλά, στα 1977. Ήταν ένα από εκείνα τα φοιτητικά βράδια που ύστερα από τα μαθήματα ψάχναμε ν’ ανακαλύψουμε τον κόσμο μέσα από τα βιβλία. Έψαξα στη βιβλιοθήκη του συγκατοίκου μου να βρω κάτι. Ο τίτλος τράβηξε αμέσως την προσοχή μου: «Αυτό το αστέρι είναι για όλους μας». Άρχισα να διαβάζω τους στίχους, του άγνωστου για μένα μέχρι τότε Τάσου Λειβαδίτη κι η καρδιά μου φτερούγισε. Στις σελίδες που διάβαζα συνάντησα όλα εκείνα που έδιναν νόημα στη νιότη μου. Εκεί βρήκα τη γυναίκα την ιδανική, που με τη δύναμη του έρωτά μας παλεύαμε χέρι – χέρι για να κάνουμε το μέλλον των ανθρώπων πιο όμορφο. Ήταν τότε που πίστεψα πως η Επανάσταση κι ο Έρωτας έχουν το ίδιο δυνατό κόκκινο χρώμα. Με τα μάτια μου ξεχειλισμένα στα δάκρυα ρουφούσα με πάθος τους στίχους του Λειβαδίτη. Θυμάμαι πως μου ξέφυγε ένας λυγμός όταν διάβαζα:
«Ναι, αγαπημένη μου
Εμείς γι’ αυτά τα λίγα κι απλά πράγματα πολεμάμε
για να μπορούμε να’ χουμε μια λάμπα,
ένα σκαμνί
ένα χαρούμενο δρόμο το πρωί
ένα ήρεμο όνειρο το βράδυ.
Για να’ χουμε έναν έρωτα που να μη μας τον λερώνουν,
ένα τραγούδι που να μπορούμε να το τραγουδάμε…»
Τόσο πολύ συγκλονίστηκε μ’ εκείνο το βιβλίο, που την επόμενη μέρα το αντέγραψα ολόκληρο. Μέχρι πρόσφατα είχα το χειρόγραφο, αλλά όταν έψαξα να το βρω ανακάλυψα πως δεν υπήρχε πλέον. Τότε θυμήθηκα πως το είχα χαρίσει σε ένα πρόσωπο αγαπημένο. Χαλάλι του, ας το κρατήσει κι ας το διαβάσει ξανά και ξανά.
Από τότε πέρασαν χρόνια. Η ποίση του Λειβαδίτη μου έγινε πιο οικεία, καθώς φρόντισα να διαβάσω σχεδόν όλο το έργο του. Η τελευταία μου επαφή μαζί του ήταν το καλοκαίρι του 1994, όταν κάποιο προσωπικό γεγονός μ’ έκανε να ξεφυλλίσω πάλι τις σελίδες του. Η συγκίνηση ήταν ίδια, όπως τότε, στα 1977.
Δυο μήνες πριν έπεσε το μάτι μου στο μονόστηλο κάποιας εφημερίδας, που υπενθύμιζε πως πέρασαν επτά χρόνια από το θάνατό του. Εκείνη τη στιγμή αισθάνθηκα πως χρωστάω κάτι. Αποφάσισα, λοιπόν, να αφιερώσω στον Τάσο Λειβαδίτη τις δύο εσωτερικές σελίδες του Εξώστη. Το σκέφτηκα πολλές φορές αλλά πάντοτε δίσταζα. Δεν είναι δα και τόσο απλό να γράψεις για έναν από τους μεγαλύτερους σύγχρονους έλληνες ποιητές! Μπορεί να εκληφθεί και ως ιεροσυλία. Είπα τότε πως θα βάλω το χέρι στην καρδιά και θα γράψω έχοντας ως μοναδικό οδηγό το συναίσθημά μου. Καμία προσπάθεια εμπεριστατωμένης μελέτης. Αυτό ανήκει στους ειδικούς. Εδώ μονάχα λόγια καρδιάς και στίχους του Ποιητή θα διαβάσετε.
Η ζωή αλλά, κυρίως, η Ποίησή του
Στην πρώτη μεταπολεμική γενιά ανήκει ο Τάσος Λειβαδίτης. Γεννήθηκε το 1921 σύμφωνα με το Λεξικό «Τεγόπουλου – Φυτράκη». Όμως ο απόστολος Μπενάτσης, αναφέρει πως γεννήθηκε το βράδυ της Ανάστασης του 1922 (περιοδικό «Η λέξη», τεύχος 130, Νοέμβρης – Δεκέμβρης 1995).
Η πρώτη του επαφή με το κοινό έγινε το 1946 μέσα από τις σελίδες του περιοδικού «Ελεύθερα Γράμματα» (τεύχος 55, 15 Νοεμβρίου 1946), στο οποίο έβρισκαν χώρο έκφρασης οι αριστεροί διανοούμενοι της εποχής. Το πρώτο του εκείνο ποίημα που δημοσιεύτηκε, ήταν «Το τραγούδι του Χατζηδημήτρη».
Η πρώτη του ποιητική συλλογή ήταν η «Μάχη στην άκρη της νύχτας», που εκδόθηκε το 1952, ενώ λίγο αργότερα, τον ίδιο χρόνο, ακδόθηκε και το «Αυτό το αστέρι είναι για όλους μας». Το 1953, ακολούθησε η συλλογή «Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου», που τιμήθηκε με το Πρώτο Βραβείο στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας της Βαρσοβίας.
Σύμφωνα με τους μελετητές του, το έργο του Τάσου Λειβαδίτη μπορεί να χωριστεί σε τρεις περιόδους:
1. Την επαναστατική, όπου συναντάει κανείς πολλά σοσιαλρεαλιστικά στοιχεία (μέχρι το 1966 με το βιβλίο «Οι τελευταίοι»).
2. Τη συμβολική αλληγορική (μέχρι το 1983 με τη συλλογή «Ο τυφλός με το λύχνο»).
3. Την υπαρξιακή (μέχρι τα «Χειρόγραφα του Φθινοπώρου», που εκδόθηκαν το 1990, μετά δηλαδή από το θάνατό του).
Στην ποίηση του Λειβαδίτη κυριαρχεί ο πόθος για ένα όμορφο μέλλον που θα περιλαμβάνει όλους τους ανθρώπους. Είναι ο ποιητής που μετουσιώνει σε στίχους την κομμουνιστική του ιδεολογία, που προσπαθεί να ξεσηκώσει τα πλήθη. Συνάμα όμως βιώνει και την ήττα των οραμάτων του, βλέπει τη γενιά του τσακισμένη και τα όνειρά του να πνίγονται, στην αρχή από την εθνικόφρονη βαρβαρότητα που καθοδηγείται από τους Άγγλους και από τους Αμερικάνους, και στη συνέχεια, πιο τραγικά ακόμη. Από τα γκουλάγκ της Μεγάλης Πατρίδας (ΕΣΣΔ) και τους ανελέητους κομματικούς μηχανισμούς. Ο Παράδεισος έχει χαθεί κι ο Λειβαδίτης αρχίζει τις υπαρξιακές του αναζητήσεις.
Ένας ποιητής, όμως, που αποζητά την ομορφιά της ζωής, την ευτυχία του κόσμου, δε θα μπορούσε να μη μιλήσει για τον έρωτα. Η γυναίκα έχει σημαντική θέση στο μέργο του. Ο Λειβαδίτης εκτός από ηρωικός είναι και βαθιά ερωτικός. Κι αυτό με όλη τη σημασία της λέξης και μ’ όλο τον πόνο και τη συντριβή που περικλείει ο έρωτας.
Πώς να τελειώσουμε τούτο το κείμενο; Ίσως ο καλύτερος τρόπος να είναι με ένα μήνυμα ελπιδοφόρο. Ένα μήνυμα που βγαίνει μέσα από τους στίχους του Τάσου Λειβαδίτη:
«Ό, τι κι αν κάνουν θα νικήσουμε –
ο κόσμος μας ανήκει.
Το μέλλον είναι μες στην τσέπη μας σαν το κλειδί
του σπιτιού μας».
Στράτος Κερσανίδης
ΕΞΩΣΤΗΣ 29/12/1995
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου