Ομιλία του Υπουργού ΠΕΚΑ στην ημερίδα
της Επιτροπής Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών με θέμα: "Διαχείριση/Ενεργειακή
Εκμετάλλευση Αποβλήτων στην Ελλάδα" στο Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της
Ακαδημίας Αθηνών
Καλημέρα σε όλους.
Επιτρέψτε μου πρώτα από όλα να ευχαριστήσω την Ακαδημία Αθηνών για την τιμή να είμαι σήμερα εδώ μαζί σας. Να συγχαρώ την Επιτροπή Ενέργειας γιατί το τελευταίο τουλάχιστον χρονικό διάστημα που παρακολουθώ εξ’ αντικειμένου την δραστηριοποίησή της, μπορώ να πω ότι αισθάνομαι ένα μεγαλύτερο δίχτυ ασφαλείας, ως Υπουργός ΠΕΚΑ, γνωρίζοντας ότι υπάρχει και ένα σύνολο ανθρώπων και ένας θεσμός ο οποίος παρακολουθεί την πορεία μας, μας βοηθά με τις συμβουλές του και στην πραγματικότητα είναι ένα ακόμη βήμα για μια καλύτερη κοινωνία.
Κυρίες και κύριοι,
πρέπει να σας πω ότι το θέμα το οποίο συζητούμε σήμερα είναι ένα ζήτημα το οποίο συζητείται ευχάριστα σε αμφιθέατρα και αίθουσες συνεδριάσεων επιστημόνων, είναι όμως εξαιρετικά δυσάρεστο όταν συζητείται στην ελληνική κοινωνία. Η οποία ελληνική κοινωνία δεν έχει ακόμη συνειδητοποιήσει ότι η διαχείριση του αποτελέσματος της δικής της ύπαρξης, της δικής της λειτουργίας, αντί για ενοχλητικό θέμα για αντιμετώπιση μπορεί να αποτελέσει μια νέα πλουτοπαραγωγική πηγή του τόπου. Και επειδή δεν χρειάζεται κάθε φορά να ανακαλύπτουμε την Αμερική, φτάνει να δούμε τι έχουν κάνει οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Να δούμε πως στην πραγματικότητα η διαχείριση των απορριμμάτων των κοινωνιών κάθε είδους, όλων των ειδών των απορριμμάτων, μπορεί πράγματι να δημιουργήσει νέο πλούτο, νέες θέσεις εργασίας και να συμβάλει αποφασιστικά στη διαμόρφωση ενός νέου αειφορικού μοντέλου ανάπτυξης.
Πρέπει να σας πω ότι επειδή το τελευταίο χρονικό διάστημα υπάρχει πανευρωπαϊκή εγρήγορση για το ερώτημα πού πάμε, που πάμε σε σχέση με την κλιματική αλλαγή, πού πάμε σε σχέση με την ενέργεια, πού πάμε σε σχέση με το γεγονός ότι δυστυχώς η θερμοκρασία του πλανήτη δείχνει να αυξάνει κατά πολύ περισσότερο απ’ ό,τι θα έπρεπε, σε όλον αυτόν τον πανευρωπαϊκό προβληματισμό έχουν αρχίσει να τίθενται πια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στο μοντέλο ανάπτυξης που οφείλει να ακολουθήσει η Ευρώπη και πολύ περισσότερο οφείλει να ακολουθήσει η χώρα μας. Θα μου επιτρέψετε να προσδιορίσω τα χαρακτηριστικά αυτά. Τους επιθετικούς προσδιορισμούς.
Η ανάπτυξη δεν μπορεί να είναι παρά Αειφόρος. Δηλαδή μια ανάπτυξη που είναι συμβατή με την περιβαλλοντική ισορροπία, με το περιβαλλοντικό ισοζύγιο.
Η ανάπτυξη δεν μπορεί παρά να είναι Έξυπνη. Δηλαδή μια ανάπτυξη, η οποία ενσωματώνει στη λειτουργία της την καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες.
Η ανάπτυξη δεν μπορεί παρά να είναι Κυκλική. Δηλαδή να χρησιμοποιεί και να επαναχρησιμοποιεί τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους του πλανήτη, τις ορυκτές πρώτες ύλες ή οτιδήποτε άλλο.
Η ανάπτυξη δεν μπορεί παρά να είναι ανάπτυξη Χωρίς Αποκλεισμούς, χωρίς αποκλεισμούς της νέας γενιάς, χωρίς αποκλεισμούς των γυναικών, χωρίς αποκλεισμούς μεγάλων κοινωνικών ομάδων που δεν έτυχε να βρίσκονται στα κέντρα λήψεις των αποφάσεων.
Και επίσης μια ανάπτυξη Χωρίς Χωρικούς Αποκλεισμούς. Μια ανάπτυξη που θα ισορροπεί τις περιφερειακές ανισότητες.
Μια ανάπτυξη που θα έχει ταυτόχρονα ως στόχο τόσο την Κοινωνική Συνοχή όσο και την χωρική συνοχή.
Και βεβαίως μια ανάπτυξη η οποία θα δημιουργεί Νέες Θέσεις Εργασίας.
Μια ανάπτυξη που απλώς παράγει πλούτο στα χαρτιά για το ένα χιλιοστό των ανθρώπων του πλανήτη, μας είναι εντελώς αδιάφορο. Αντίθετα μια ανάπτυξη που φτιάχνει θέσεις εργασίας είναι μια ανάπτυξη που ενδιαφέρει πάρα πολύ όλους μας.
Και επιτρέψτε μου ξεκινώντας να σας πω πως αυτός ακριβώς ο προβληματισμός είναι που μας έχει οδηγήσει και εμάς στη χώρα μας και ιδιαίτερα εμάς στο ΥΠΕΚΑ να επιδιώκουμε η διαχείριση απορριμμάτων, η ενεργειακή διαχείριση, να αποτελούν κορυφαία προτεραιότητα ενόψει της νέας προγραμματικής περιόδου. Σκοπεύουμε να επενδύσουμε πάνω από 700 εκατομμύρια ευρώ την επόμενη προγραμματική περίοδο στο θέμα για το οποίο βρισκόμαστε σήμερα εμείς εδώ. Και πρέπει να σας πω ότι οι εκτιμήσεις που έχουμε κάνει είναι πως στον τόπο μας, σ’ αυτό ακριβώς το αντικείμενο μπορούν να δημιουργηθούν ως και 10.000 νέες θέσεις εργασίας.
Για να γίνουν όμως όλα αυτά απαιτείται ανοιχτός διάλογος, επιστημονική τεκμηρίωση και πλήρης συζήτηση, εξαντλητική και τεκμηριωμένη με τις τοπικές κοινωνίες. Αλλιώς δεν θα προχωρήσει τίποτε. Και πράγματι, πρέπει να σας πω, κ. Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, ότι η σημερινή συνάντησή μας στο κορυφαίο επιστημονικό όργανο της χώρας που είναι η Ακαδημία Αθηνών, μας βοηθά όλους εμάς, που πρέπει να συνδυάσουμε την επιστήμη, την τεχνολογία, με την λήψη αποφάσεων που αφορούν στην ίδια την κοινωνία, μας βοηθούν στο να κάνουμε καλύτερα τη δουλειά μας.
Η καινοτομία στις αγορές των ανακυκλωμένων υλών, τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα, ο οικολογικός σχεδιασμός, η βιομηχανική συμβίωση, μπορούν να μας κατευθύνουν προς μια οικονομία και μια κοινωνία με μηδενικά απόβλητα, μια κοινωνία που θα μετατρέπει τα απόβλητα σε πόρους.
Επιτρέψτε μου να πω, να σημειώσω κάτι που δεν ξέρω πόσο γνωστό είναι ευρύτερα. Ένα από τα ζητήματα στα οποία είχε σημαντική υστέρηση στη χώρα μας μέχρι πρόσφατα είναι το ζήτημα της διαμόρφωσης μιας Εθνικής Στρατηγικής για την προστασία και αξιοποίηση της Ελληνικής Βιοποικιλότητας. Έχουμε πάνω από 6.500 φυτά τα οποία αποτελούν ένα τεράστιο πλούτο που είναι κορυφαίος σε επίπεδο Μεσογείου και μέχρι πρόσφατα δεν είχαμε εθνική στρατηγική προστασίας και αξιοποίησης. Πριν τρεις μήνες, είχα την τιμή να υπογράψω την Υπουργική Απόφαση που είναι το αποτέλεσμα μιας συλλογικής δουλειάς πολλών επιστημόνων και προσδιορίζει τις στρατηγικές, τις πολιτικές και τα μέτρα για την αξιοποίηση της ελληνικής βιοποικιλότητας.
Ξέρετε ποιο είναι το πιο ενδιαφέρον απ’ όλα; Ότι κάνοντας αυτή την έρευνα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, αποκαλύφτηκε ότι κάθε χρόνο, οι οικονομίες της Ε.Ε έχουν έσοδα της τάξης των 65 δισ. ευρώ από την αξιοποίηση των περιβαλλοντικά προστατευόμενων περιοχών και απασχολούν από 6-7 εκατομμύρια εργαζομένους. Μην διανοηθείτε να κάνετε την αντίστοιχη έρευνα στην Ελλάδα. Οι αριθμοί θα είναι δυστυχώς απογοητευτικοί για όλους μας. Αλλά ταυτόχρονα αποτελούν οι αριθμοί αυτοί και τη μεγάλη πρόκληση, να κάνουμε το άλμα για μια Ελλάδα που έχει μάθει από τα λάθη της και προχωρά στα επόμενα βήματα. Αυτό ακριβώς ολοκληρώνουμε τώρα και στην χώρα μας και μέχρι το τέλος του έτους, θα ανακοινώσουμε τις σχετικές δράσεις μας.
Η μετάβαση προς μια Κυκλική Οικονομία βρίσκεται στο επίκεντρο της αντζέντας για αποδοτική χρήση των πόρων στο Πλαίσιο της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι πολιτικές για τη μετάβαση σε πιο κυκλική οικονομία με πιο αποδοτική χρήση των διαθέσιμων πόρων, αναμένεται μέχρι το 2030 να αυξήσουν κατά 30% την παραγωγικότητα των πόρων της ΕΕ. Να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών οικονομιών και μέσω των νέων στόχων που προτείνονται για τα απόβλητα να δημιουργήσουν περίπου 580.000 νέες θέσεις εργασίας.
Στη χώρα μας η διαχείριση των αποβλήτων είναι ένας τομέας που μπορεί να συνεισφέρει αποφασιστικά στην ανάπτυξη του τόπου. Ο τομέας αυτός έχει πολλά περιθώρια βελτίωσης και σημαντικό δρόμο ακόμη να διανύσει, ώστε να φτάσει στα απαιτούμενα επίπεδα διαχείρισης. Είναι γεγονός ότι άνω του 80% των αποβλήτων διατίθεται σήμερα σε χώρους υγειονομικής ταφής. Πολλές και βαριές είναι οι επιπτώσεις από την ελλειπή ή πλημμελή διαχείριση των αστικών υγειονομικών ή επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων. Επιπτώσεις περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές.
Το ΥΠΕΚΑ καταβάλλει συστηματικές προσπάθειες να αντιμετωπίσει τις χρόνιες αδυναμίες και ελλείψεις στις υποδομές και ταυτόχρονα να προχωρήσει στην ουσιαστική αναβάθμιση της διαχείρισης των αποβλήτων. Προχωρούμε στην πλήρη εφαρμογή της οδηγίας – πλαίσιο για τα απόβλητα, λαμβάνοντας υπόψη και τις αποφάσεις αναθεώρησης του Ευρωπαϊκού νομοθετικού πλαισίου. Δίνουμε προτεραιότητα στην πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση, την ανάκτηση προϊόντων και ενέργειας και αφήνουμε για το τελευταίο σκαλοπάτι τους ΧΥΤΑ.
Η φιλοσοφία αυτή αποτυπώνεται στην αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων και στο Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων που έχουν ήδη ολοκληρωθεί. Τα Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων επικαιροποιούνται με βάση ακριβώς τις κατευθύνσεις των Εθνικών Στρατηγικών Σχεδίων.
Παράλληλα, είμαστε αποφασισμένοι να προχωρήσουμε σε ριζικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται η ανακύκλωση στη χώρα, με βασικούς άξονες την προώθηση της ξεχωριστής συλλογής των διαφορετικών ρευμάτων των αποβλήτων συσκευασίας – χαρτί, γυαλί και πλαστικό – τον εξορθολογισμό της λειτουργίας των συστημάτων ανακύκλωσης, τη διασφάλιση του υγιούς ανταγωνισμού, την ενίσχυση του ΕΟΑΝ, την εντατικοποίηση των ελέγχων μονάδων ανακύκλωσης αλλά και των υπόχρεων για την αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής.
Προωθούμε την αναπτυξιακή διάσταση της διαχείρισης των αποβλήτων και την αειφορική διαχείριση των πόρων με υποστήριξη των περιβαλλοντικών τεχνολογιών, της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας, και ενδυνάμωση της αγοράς των δευτερογενών προϊόντων από την επεξεργασία των αποβλήτων.
Βήμα σημαντικής προόδου στην κατεύθυνση αυτή αποτελεί η δρομολόγηση των 13 μονάδων επεξεργασίας με σύγχρονες τεχνολογίες, των οποίων οι διαγωνισμοί είναι σε εξέλιξη. Ήδη, για πέντε από τις μοναδες αυτές έχει αναδειχθεί ανάδοχος.
Επίσης, η προώθηση της εθελοντικής συμφωνίας του ΥΠΕΚΑ και της Ένωσης Τσιμεντοβιομηχανιών Ελλάδας για τη χρήση απορριματογενών καυσίμων αποτελεί ένα ακόμα βήμα. Η χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ για υλοποίηση δεκάδων προτάσεων Δήμων για έργα διαλογής στην πηγή και διαχείρισης βιοαποβλήτων. Η παύση λειτουργίας και η επιτέλους αποκατάσταση των δεκάδων ΧΑΔΑ, χωματερών που ακόμα δυστυχώς υπάρχουν στη χώρα.
Επεξεργαζόμαστε παράλληλα προδιαγραφές των προϊόντων της επεξεργασίας, ώστε να διευκολύνουμε την αξιοποίηση όλων των σύγχρονων τεχνολογιών. Ανοίγουμε διάλογο με σημαντικούς βιομηχανικούς κλάδους που, είτε παράγουν απόβλητα, είτε μπορούν να τα αξιοποιήσουν.
Στο θέμα της διαχείρισης των επικινδύνων αποβλήτων - ένα ακόμα χρόνιο πρόβλημα που μας καθιστά μάλιστα και υπόλογους απέναντι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και βεβαίως δημιουργεί μεγάλα κόστη στις επιχειρήσεις και αθέμιτο ανταγωνισμό - έχουμε ήδη δρομολογήσει λύσεις.
Στο αμέσως επόμενο διάστημα αναμένουμε και την ενεργοποίηση της βιομηχανίας, η οποία πρέπει να αναλάβει τις υποχρεώσεις της με βάση την αρχή ο «ρυπαίνων πληρώνει».
Η προώθηση της χρήσης των απορριμμάτων ως δευτερεύουσας πηγής ενέργειας αποτελεί βασική επιλογή σε όλες τις χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου και ασφαλώς συνάδει απολύτως με τους περιβαλλοντικούς στόχους της ΕΕ.
Επίσης, συμβάλλει στην αύξηση του ποσοστού της ενέργειας που παράγεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), δεδομένου ότι η ενεργειακή αξιοποίηση του βιοαποδομήσιμου κλάσματος των αστικών αποβλήτων είναι ΑΠΕ. Ταυτόχρονα συμβάλλει στην μείωση του ενεργειακού κόστους ορισμένων βιομηχανικών κλάδων και την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητάς τους.
Ειδικά για το βιοαέριο και τη βιομάζα, πρέπει να σας πω ότι είναι όσο το δυνατόν μεγαλύτερο το ενδιαφέρον που έχουμε επιδείξει, αλλά δυστυχώς, τα αποτελέσματα δεν είναι αυτά που όλοι θα θέλαμε. Θα ήθελα να τονίσω τις τεράστιες δυνατότητες που έχει ο κλάδος για θεαματική ανάπτυξη.
Δυστυχώς, παρά τις προσπάθειες του ΥΠΕΚΑ, συμπεριλαμβανομένης και της έκδοσης ειδικής Υπουργικής Απόφασης για να αποσαφηνίσουμε ορισμένα περιβαλλοντικά αδειοδοτικά θέματα, προκειμένου να υλοποιηθούν μονάδες βιοαερίου, ακόμα η υλοποίηση μονάδων αυτών καθυστερεί, πάρα πολύ, είτε λόγω γραφειοκρατειών σε κάποιες περιπτώσεις, είτε λόγω αντιδράσεων των τοπικών κοινωνιών.
Κι εδώ επιτρέψτε μου να αναφέρω ένα παράδειγμα, που το γνωρίζετε όλοι, το παράδειγμα του Gussing στη Νοτιο-Ανατολική Αυστρία, στα σύνορα με την Ουγγαρία. Μια περιοχή που στη διάρκεια του ψυχρού πολέμου ήταν εγκαταλελειμμένη και καμιά βιομηχανία δεν ήθελε να εγκατασταθεί εκεί, ώσπου η ίδια η κοινωνία, οι ίδιοι οι κάτοικοι αποφάσισαν με τη δημιουργία Δημοτικών, Κοινωνικών Συνεταιρισμών, ότι έχει νόημα να αξιοποιήσουν πρωτοποριακά και με καινοτόμο τρόπο την βιομάζα, που παράγεται και από τα δάση και από τις αγροτικές καλλιέργειες της ευρύτερης περιοχής. Αυτό πριν πολλά χρόνια, και πριν η ΕΕ συνειδητοποιήσει ότι η βιομάζα, το βιοαερίο αποτελούν μια Ανανεώσιμη Πηγή Ενέργειας.
Σήμερα, η περιοχή είναι ευημερούσα, ξεπέρασε όλα τα αρνητικά της συμπτώματα και μπορεί να αποτελεί πανευρωπαϊκό παράδειγμα του πώς μπορούν κοινωνίες να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα της έλλειψης ανάπτυξης, αξιοποιώντας ως παραγωγικό πόρο την ίδια τη φύση και το περιβάλλον.
Με δεδομένο ότι η ορθολογική διαχείριση των πόρων αποτελεί δυναμικό για την ανάπτυξη και τη δημιουργία απασχόλησης στην Ελλάδα, εμείς θέλουμε εδώ στον τόπο μας να αξιοποιήσουμε το σύνολο των χρημάτων – σας προανέφερα τα 700 εκ ευρώ του νέου ΕΣΠΑ, εκκρεμεί όμως η συμμετοχή σε αυτή ολη την προσπάθεια και πολλών άλλων κονδυλίων, που μπορεί και πρέπει να προέλθουν από τον ιδιωτικό τομέα.
Είναι σαφές ότι σε κάθε περίπτωση, και σε κάθε χώρα, και σε κάθε τόπο, και σε κάθε χρονική στιγμή, δεν υπάρχει η άριστη, η βέλτιστη λύση. Οι λύσεις πάντα προκύπτουν από συνδυασμό των πλεονεκτημάτων των επιμέρους τεχνολογιών. Σε αυτή την κατεύθυνση, δηλαδή της μη ύπαρξης μονοδιάστατων προσεγγίσεων, αλλά της ύπαρξης πολυδιάστατων, αξιοποιώντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της κάθε τεχνολογίας, πρέπει κι εμείς να προχωρήσουμε.
Για το λόγο αυτό, θεωρώ ότι η σημερινή συνάντηση, με τις εξαιρετικές εισηγήσεις που είδα ότι αναφέρονται στον πρόγραμμα, θα είναι σίγουρα πολύ καλός βοηθός στη δουλειά που θέλουμε να κάνουμε.
Σας ευχαρισττώ για την προσοχή σας.
Καλή δύναμη, καλή επιτυχία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου